Kasteel van Heusden

Foto: Een zeventiende-eeuwse prent, verschenen naar aanleiding van de kruitramp in Heusden. Bron: Streekarchief Langstraat Heusden Altena, Beeld en Geluid.

Op deze plaats bouwde de heer van Heusden een kasteel, nadat in 1202 zijn burcht in het tegenwoordige Oudheusden door de Brabantse hertog was verwoest. Dat was een vergelding voor een aanval op de nog jonge stad ’s-Hertogenbosch door de graaf van Holland, die werd gesteund door de heer van Heusden. De laatste herbouwde vervolgens zijn versterking ten noorden van het Oude Maasje. Dit kasteel werd in de middeleeuwen het machtscentrum van een belangrijke zelfstandige heerlijkheid, strategisch gelegen tussen Holland, Brabant en Gelre.

Het oudste kasteel van Heusden werd opgetrokken uit natuursteen en bestond uit een voorburcht en een hoofdburcht. Die laatste omvatte een achthoekige verdedigingstoren met een doorsnede van ongeveer acht meter, en een woonverblijf van tien bij tien meter in het vierkant. Al deze gebouwen werden vanaf de veertiende eeuw uitgebreid en vervangen door bouwdelen van baksteen. Pas aan het einde van de zestiende eeuw, toen Heusden werd voorzien van vestingwerken, kwam het kasteel binnen de stad te liggen.

De karakteristieke achthoekige vorm van de toren was aanvankelijk misschien bedoeld als architectonisch statement tegen Brabantse invloeden. In latere tijden kan deze vorm de bezitsrechten van de hertog van Brabant op de burcht, de stad en het Land van Heusden hebben benadrukt. In 1680 diende de toren als kruitopslag. Een blikseminslag had een verwoestende explosie tot gevolg, die het einde betekende van het Heusdense kasteel. Dankzij oude prenten en de resultaten van een archeologisch onderzoek uit 1948-1949 is vrij goed bekend hoe het kasteel er heeft uitgezien. In 1988 zijn de fundamenten opnieuw blootgelegd en deels opgemetseld.

Meer weten?
Kasteel Heusden