Restauratie

Foto: Achtergevel van een woning in 1968, vóór de restauratie. Bron: Streekarchief Langstraat Heusden Altena, Beeldbank, HSD03642.

Het vertrek van de garnizoenen uit de vesting was voor de Heusdense samenleving een flinke economische aderlating. De grote schade die het stadje in de Tweede Wereldoorlog opliep, maakte de toestand nog zorgwekkender, en ingrijpen des te noodzakelijker. In de jaren vijftig werd voor het vervallen Heusden een stedenbouwkundig saneringsplan opgesteld, waarin hoogbouw, bredere straten en het slechten van de vestingwallen centraal stonden.

Dankzij aanhoudend verzet werd toch gekozen voor een sanerings- en restauratieplan waarbij de oude stedelijke structuur van het stadje werd gerespecteerd. Dit nieuwe plan was opgesteld door de architecten Zuiderhoek en Peetoom, die de stadsplattegrond van Willem Blaeu uit 1649 als uitgangspunt kozen. Vanaf 1966 werd een begin gemaakt met de grootscheepse restauratie, onder aanvoering van de daadkrachtige burgemeester Scholten. Onderdeel van dit restauratieproject was de blootlegging van de fundamenten van het middeleeuwse kasteel en van een deel van de oorspronkelijke stadsmuur. Bepaald niet onomstreden was de reconstructie van bouwwerken zoals de Wijkse poort, de Veerpoort, het Demerrondeel en een drietal oude molens.

Heusden ontving in 1975 de Nationale Monumentenprijs en in 1978 de Europa Nostra-prijs, de hoogste Europese onderscheiding voor restauratieprojecten. Maar de grote kostenoverschrijdingen maakten een koerswijziging noodzakelijk. Sommige plannen tot herbouw van verdwenen gebouwen moesten worden afgeblazen, in andere gevallen werd gekozen voor een soberder manier van restaureren dan beoogd.

De restauratie van Heusden, dat in 1982 tot beschermd stadsgezicht werd verklaard, werd in 1984 afgerond. Het stadje telt 122 Rijksmonumenten en 97 gemeentelijke monumenten.

Meer weten?
Rijksmonumenten in Heusden
Gemeentelijke monumenten in Heusden